Adlawng Byernes 16 Septyembre 2022

Niadtong niaging mga adlaw nalain ko. Nakapaminaw ko nga ako bulok. Giingnan ko nila nga ako daw kay bogo ug buang. Dili sila maminaw nako nga kung ang Cebuano nga ngalan sa akong pinulongan gamiton maoy makahatag ug sayop nga pagtoo sa tawo nga ang sinulthan naggikan sa Cebu. Mas maarang kong ang ingalan kung unsay gigamit sa katawohan. Ang Bisaya sukad sa akong pagkatawo mao ni ako gamit ug mao usab sa ubang manabiay. Niadtong una kadtong mao palay pagsugod nako sa pagkat-on sa pinulongan wala dayon ko kabantay sa sayop nga pagngalan sa pinulongan. Ako giisip nga murag wala lamang. Apan sa paglabay sa panahon nakabantay ko nga naa gyuy sayop. Nganong magngalan man tas butang sa di iyang tinood nga ngalan?. Angay ug aduna ba kiniy pagsibo kung sakto ba o dili?. Sayop, maong ako boot nga magpabilin sa lumad nga ngalan sa akong sinultihan. Kahibalo ko nga ang Bisaya nga termino kaniadto dili lamang kita ang nagkupot, aduna say uban sama sa Waray ug Ilonggo. Apan sa paglabay sa panahon kini nautro ang Waray aduna na silay kaugalingong kailhan ug usab ang Ilonggo. Adunay uban nga mogamit pa apan pipila na lang. Ngano ba diayg nganlan ug Bisaya ang atong pinulongan, aduna ba diay sayop ana?. Wala man ta nagangkon nga kita ray Bisaya ug wala sad nato tuyoa nga sa kaiyahan daw kitay gipasabot na ana nga termino. Ang tawag ug mga pulong sa paglabay sa panahon magtikautro, kini naa ug dayag sa kaiyahan. Ang mga Romano kaniadto tanang lumolopyo sa Emperyong Romano apan sa paglabay sa panahon nagkalahilahi na sila. Maghatag pananglit ang Mga Pranses, Katsila ug Italyano. Mao usab sa Alemanyahong mga tawo. Ang mga Ingles kaniadto naggikan sa Alemanya sa karon nga panahon. Busa, sila milayag, nangita ug laing yuta ug miabot sa pulo nga gitawag ug Britanya. Mao usab sa ato. Kita naggikan sa usa ka pinulongan unya sa paglabay sa panahon nagkalahilahi. Angay pa ba tang magpabilin ug usa ka Ngalan nga nagkalahilahi naman tag pinulongan unya ang ubang pundok naggamit na ug laing Ngalan. Dili na, mahisama ra kana nga atong ingnon ang mga Ingles nga Alemanyahon ug atong ingnon ang mga Katsila nga Romano. Kun kita ingon ani ang panghunahuna diin magsige ug kubkub sa mga niagi nga gusto balikon ang kaniadto dili ta kapadayon sa kaugmaon nga naghuwat kanato. Sama ra nas karaan nga mga sinina kung mobalik pa ka kaniadto maarang kaha na sa kasamtangang panahon?. Ang angay, ilista ug tigam-an aron dili malimtan ug dili balikon unya balikon pagsunod. Mahabilin kita nianang panghunahunaa. Kung sa lain ug mubong pulong tipigan na lamang. Ang mga karaang butang tipigan ug handurawon pagtan-aw ang iyang panahon kaniadto. Walay sayop sa pagtan-aw pagbalik sa ato kagikan apan aron makuyog sa dagan sa kasamtangan panahon kinahanglan pa gani kita maghunahuna nga labaw pa sa ubang matang sa tawo ug dili magpabilin sa naandan natong mga butang sa dugay na nga panahon, dili tanan ug hinonoa ang uban lamang.

Mao ra kini ako makasulti.

Padayon Bisaya, Mabuhi ang Kabisay-an.
Dili ang Kabisay-an nga Rehiyon sa Pilipinas apan ang Kabisay-an diin ang tanang Bisaya namuyo lakip na ang Mindanao. Ang Bisaya karon ug dili ang Bisaya kaniadto.